Czy restrukturyzacja chroni przed egzekucją?

Osoby szukające rozwiązania problemów finansowych swojej działalności gospodarczej często docierają do informacji o postępowaniu restrukturyzacyjnym. Porozumienie z wierzycielami daje nadzieję na ustabilizowanie kondycji finansowej i przywrócenie rentowności prowadzonego biznesu. Czy jednak w toku procedury restrukturyzacyjnej, wierzyciele, którzy nie chcą podjąć negocjacji, mogą wszcząć egzekucję i sparaliżować możliwość kontynuowania działalności? Innymi słowy, czy restrukturyzacja chroni przed egzekucją?

To zależy od wybranego przez dłużnika  rodzaju procedury. Obecnie najczęściej wybieraną procedurą restrukturyzacyjną jest postepowanie o zatwierdzenie układu. Może ono być prowadzone w dwóch trybach.  Zasada jest taka, że w postępowaniu prowadzonym w trybie bez obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, ochrony przed egzekucją nie będzie aż do dnia, w którym sąd restrukturyzacyjny zatwierdzi układ, który dłużnik zawarł wcześniej ze swoimi wierzycielami. Innymi słowy, ochrona przed egzekucją wystąpi dopiero na końcowym etapie postępowania.

Całkowicie inaczej sytuacja będzie wyglądać w postępowaniu o zatwierdzenie układu w wariancie najbardziej popularnym, czyli z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego. Od tego dnia (tj. od dnia ukazania się obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w publicznym Krajowym Rejestrze Zadłużonych), następującego na początkowym etapie postępowania, cały majątek dłużnika zostanie objęty ochroną przeciwegzekucyjną. Co to oznacza dla firmy dłużnika? To, że komornik (bądź organ administracji) prowadzący egzekucję, będzie musiał wstrzymać się z dalszymi czynnościami, czyli przykładowo nie będzie mógł sprzedać zajętego samochodu dostawczego (w przypadku firmy transportowej), zlicytować ciągnika wykorzystywanego do działalności rolniczej (w przypadku rolnika), czy też wystawić na sprzedaż koparki (w przypadku firmy budowlanej).

Co istotne, od dnia obwieszczenia niedopuszczalne staje się wszczęcie nowych postępowań egzekucyjnych oraz wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia uzyskanego w postępowaniu sądowym (np. poprzez zajęcie rachunku bankowego dłużnika będącego pozwanym) lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na majątku dłużnika. Od tego momentu żaden organ egzekucyjny (np. komornik, urząd skarbowy) nie będzie mógł zająć firmowego rachunku bankowego dłużnika, zająć firmowego sprzętu (np. maszyn i samochodów), czy też sprzedać nieruchomości wykorzystywanej w ramach działalności gospodarczej (np. hali produkcyjnej, pomieszczeń biurowych).

Taka ochrona trwa przez 4 miesiące, ale może zostać przedłużona na dalszy okres. Warunkiem przedłużenia ochrony przeciwegzekucyjnej jest złożenie wniosku o zatwierdzenie układu do właściwego sądu restrukturyzacyjnego przed upływem 4 miesięcy od dnia publikacji obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. Innymi słowy, jeżeli w toku procedury wierzyciele zgodzą się na zawarcie porozumienia, które na nowo ustali zasady spłaty zadłużenia, a następnie terminowo zostanie złożony do sądu wniosek o zaakceptowanie takiego porozumienia, ochrona będzie mogła trwać nawet dłużej niż 4 miesiące.

W odróżnieniu od dwóch innych rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych (przyspieszonego postępowania układowego oraz postępowania układowego), obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego sprawia, że ochroną przed egzekucją jest skuteczna wobec niemal wszystkich wierzycieli. Tylko na podstawie nielicznych wyjątków wierzyciele będą mogli uzyskać przymusowe zaspokojenie z majątku dłużnika. Wyjątkiem tym będą na przykład wierzyciele z tytułu świadczeń alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę.

Warto zaznaczyć, że – choć jest to pogląd niejednolity – w ramach postępowania o zatwierdzenie układu (prowadzonym w trybie z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego) niektóre sądy dopuszczają uchylenie zajęć dokonanych przed dniem publikacji obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych, co ma pozwolić uniknąć sprzedaży majątku niezbędnego do dalszego prowadzenia działalności operacyjnej (np. samochodów dostawczych, ciężarówek, ciągników, maszyn rolniczych, koparek, taśm produkcyjnych, itd.). Wszystkie wymienione czynności egzekucyjne stanowią zwykle poważną przeszkodę dla przedsiębiorcy – a tym samym – mogą przybliżyć go do ogłoszenia upadłości. Nie ma wątpliwości, że blokada firmowych rachunków bankowych, ściągnięcie zgromadzonych środków pieniężnych, czy zajęcie sprzętu niezbędnego dla danej działalności – skutkuje najczęściej brakiem osiągania zysków z bieżącej działalności, które mogłyby zostać przeznaczone na spłatę choćby części zadłużenia.

Reasumując, trzeba wskazać, że postępowania restrukturyzacyjne w mniejszym bądź większym stopniu chronią przedsiębiorcę zmagającego się z kryzysem przed egzekucją komorniczą i administracyjną. Obecnie najpopularniejszej postępowanie restrukturyzacyjne – postępowanie o zatwierdzenie układu – może być prowadzone w wariancie z obwieszczeniem w Krajowym Rejestrze Zadłużonych. W takim przypadku, przedsiębiorca otrzymuje niemal pełny parasol ochronny, który jedynie w ramach wyjątku pozwala wierzycielom wszcząć i prowadzić egzekucję.