Ochrona przed egzekucją w PZU 2.0

Egzekucja z majątku dłużnika a propozycja ścieżki restrukturyzacji

Utrapieniem przedsiębiorstw borykających się z płynnością finansową, będących w stanie niewypłacalności lub zagrożenia niewypłacalnością niewątpliwie są prowadzone wobec ich majątku egzekucje. Stąd też, stając przed wyborem odpowiedniego rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego, aspektem determinującym nasz wybór nierzadko stają się potrzeba uzyskania możliwie najpełniejszej ochrony przedsiębiorstwa dłużnika przed toczącymi się egzekucjami oraz kwestia dopuszczalności równoległego względem danego postępowania restrukturyzacyjnego prowadzenia egzekucji przez wierzyciela zabezpieczonego rzeczowo. W tym zakresie spośród proponowanych w ustawie Prawo restrukturyzacyjne rozwiązań wyróżnić należy popularne w ostatnim czasie postępowanie o zatwierdzeniu układu, często określane również mianem PZU 2.0. Jest ono częściowym sukcesorem rozwiązań przyjętych w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym. To ostatnie wprowadzone zostało przez specustawę COVID-ową i cieszyło się dużym zainteresowaniem wśród przedsiębiorców w okresie pandemii. Dotychczasowa praktyka pokazuje, iż od momentu wprowadzenia PZU 2.0 postępowanie to przejęło rolę covidowego poprzednika, z marszu aspirując do pozycji lidera wśród wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych.

Jedno postępowanie i dwie możliwości

Pomimo, że postępowanie jest jedno, dłużnikowi pozostawiona została alternatywa w zakresie wyboru wariantu prowadzonej restrukturyzacji. Od tego, z której z opcji zdecyduje się on skorzystać zależy z kolei czy, a jeśli tak – to kiedy będzie miał zapewnioną ochronę przed egzekucją. Kryterium odróżniającym od siebie wspomniane warianty stanowi dokonanie bądź nie obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Restrukturyzacja bez obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego a egzekucja

W drugiej opcji, tj. bez obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego dłużnik aż do czasu zatwierdzenia układu przez sąd restrukturyzacyjny nie korzysta z ochrony przed egzekucją oraz wypowiadaniem umów o podstawowym znaczeniu dla jego działalności gospodarczej. Rozpoczęcie okresu ochronnego następuje dopiero od dnia wydania postanowienia w przedmiocie zatwierdzenia układu i przysługuje do dnia jego uprawomocnienia. Nawet jednak wówczas zakres przyznanej ochrony doznaje pewnych ograniczeń, dotyczyć będzie bowiem jedynie wierzytelności objętych układem z mocy prawa. Natomiast wierzyciele nieobjęci układem z mocy prawa w dalszym ciągu będą mogli prowadzić egzekucję, choć wyłącznie z przedmiotu zabezpieczenia. Ustawodawca przewidział przy tym pewien bonus dla dłużnika w postaci zapasu czasu, bowiem prowadzenie rzeczonej egzekucji może być zawieszone na okres do trzech miesięcy, jeżeli egzekucję skierowano do przedmiotu zabezpieczenia niezbędnego do prowadzenia przedsiębiorstwa. Jednocześnie zagwarantowana została na poziomie ustawowym możliwość uchylenia w tym okresie zajęć dokonanych przed wydaniem postanowienia o zatwierdzeniu układu z ograniczeniem do zajęć dokonanych na potrzeby zabezpieczenia lub egzekucji wierzytelności objętych układem z mocy prawa i przy zastrzeżeniu, że uchylenie zajęcia nastąpić może jedynie, jeżeli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa.

Restrukturyzacja z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego a egzekucja

W alternatywnej opcji, obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego otwiera drogę do uzyskania przez dłużnika ochrony przeciwegzekucyjnej. Ochrona jest niemalże pełna, bowiem ustawodawca bezwzględnie zakazał prowadzenia egzekucji z majątku dłużnika przez wierzycieli posiadających zarówno wierzytelności objęte, jak i nieobjęte układem z mocy prawa (wyjątek stanowią jedynie egzekucje świadczeń alimentacyjnych oraz niektóre renty – art. 312 ust. 5 p.r.). Istotne jest, że zakaz prowadzenia egzekucji odnosi się do wszystkich składników majątku dłużnika, a więc dłużnik nie musi się obawiać, że określone składniki majątkowe zostaną spod tej ochrony wyjęte.

Kiedy dłużnik może czuć się bezpiecznie?

Moment objęcia ochroną przed egzekucją, a więc rozpoczęcie obowiązywania zakazu egzekucji powstaje od dnia obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Wskutek powyższego, postępowanie egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika w celu zaspokojenia wierzytelności wszczęte przed dniem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego ulega zawieszeniu z mocy prawa z dniem obwieszczenia. Równolegle niedopuszczalne staje się odtąd skierowanie egzekucji do majątku dłużnika i wykonanie postanowienia o zabezpieczeniu roszczenia lub zarządzenia zabezpieczenia roszczenia na tym majątku po dniu obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Perspektywa czasowa. Jak długo można się czuć bezpiecznie?  

Ochrona dłużnika przez wierzycielami trwa przez 4 miesiące od obwieszczenia w systemie KRZ o ustaleniu dnia układowego. Aby ją przedłużyć na dalszy okres konieczne jest przegłosowanie układu oraz złożenie wniosku o zatwierdzenie układu do właściwego sądu restrukturyzacyjnego we właściwym terminie.

Uchylenie zajęć w postępowaniu PZU 2.0 – kwestia kompetencji   

Istotnym praktycznie pytaniem jest, czy dopuszczalne jest w ramach postępowania o zatwierdzenie układu uchylenie zajęć dokonanych w postępowaniu egzekucyjnym przed obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego. Kwestia ta jest sporna i różnie interpretowana w różnych ośrodkach sądowych. Jak już pisaliśmy na naszym blogu sposób procedowania w tym zakresie zapewne wykształci praktyka, choć zdaje się dominować pogląd o niedopuszczalności uchylania zajęć w tym postępowaniu.

Spłacać czy nie spłacać wierzycieli, oto jest pytanie  

Warto również wiedzieć, że zakaz egzekucji w postępowaniu o zatwierdzeniu układu nie jest połączony z moratorium płatniczym wierzytelności. Dłużnik ma prawo spłacać wierzytelności powstałe zarówno przed zawarciem układu, w dniu układowym, jak i po dniu układowym według własnego uznania, jak również dokonywać ich potrąceń. Jest to pewne novum w porównaniu do dotychczasowych rozwiązań. Z jednej strony takie rozwiązanie, niewątpliwie zapewnia większą elastyczność dłużnikowi w prowadzonej działalności i wzmacnia jego pozycję negocjacyjną wobec wierzycieli. Z drugiej zaś nieuniknione mogą być w praktyce nadużycia tej swobody, które będą zarzewiem konfliktu między dłużnikiem a wierzycielami. Przestrzec należy w tym kontekście, iż ewentualne zaspokajanie tylko niektórych wierzycieli przez dłużnika może go narazić na zarzut wybiórczego zaspokajania wierzycieli.

Podsumowanie

Przedstawione różnice w poszczególnych opcjach dostępnych w ramach postępowania o zatwierdzenie układu, pozwalają ocenić, iż zdecydowanie bardziej korzystnym dla dłużnika rozwiązaniem jest wybór postępowania z dokonaniem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, przy założeniu, że dłużnik jest w stanie spełnić wymagane warunki formalne. Przewiduje ono bowiem znaczenie szerszą ochronę majątku dłużnika przed egzekucją, zarówno co do dostępnego wachlarza możliwości, jak i momentu ich otrzymania czy wreszcie – okresu obowiązywania. Powyższe aspekty są zaś fundamentalne dla dłużników znajdujących się w trudnej sytuacji ekonomicznej czy wręcz zagrożonych perspektywą bankructwa.