Przebieg postępowania o zatwierdzenie układu

Postępowanie o zatwierdzenie układu jest jednym z czterech dostępnych w polskim prawie postępowań restrukturyzacyjnych. Celem tych postępowań jest uniknięcie bankructwa przedsiębiorcy w kryzysie finansowym (wprawdzie procedury można prowadzić też wobec niektórych podmiotów, które nie są przedsiębiorcami, ale dla uproszczenia w artykule będzie mowa tylko o przedsiębiorcach). Środkiem do osiągnięcia tego celu jest zawarcie przez przedsiębiorcę w kryzysie porozumienia z wierzycielami, które ustali nowe zasady spłaty ciążących na nim zobowiązań. Obecnie wspomniane postępowanie o zatwierdzenie układu jest zdecydowanie najpopularniejszym postępowaniem restrukturyzacyjnym. Jak dowodzą statystyki Centralnego Ośrodka Informacji Gospodarczej[1], procedura ta stanowiła przeszło 90% wszystkich restrukturyzacji wdrożonych w 2023 r. (a ukazując powyższe na konkretnych wartościach: we wskazanym okresie przeprowadzono 4244 postępowania restrukturyzacyjne, w tym aż 3919 stanowiło właśnie postępowania o zatwierdzenie układu). Wysokie notowania omawianej procedury wynikają ze stosunkowo prostego sposobu jej wdrożenia, szybkiego przebiegu, a także możliwości skorzystania przez przedsiębiorcę znajdującego się w tarapatach finansowych z ochrony kluczowych umów i zamrożenia postępowań egzekucyjnych. Zapoznajmy się z modelowym, ogólnym przebiegiem postępowania o zatwierdzenie układu.

Zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym

Każde postępowanie o zatwierdzenie układu rozpoczyna się od zawarcia umowy między przedsiębiorcą zmagającym się z trudnościami finansowymi a doradcą restrukturyzacyjnym. Ten ostatni obejmuje funkcję nadzorcy układu – sprawuje pieczę nad prawidłowym przebiegiem postępowania, udziela wskazówek co do przygotowania dokumentów, a także przekazuje wierzycielom niezbędne informacje dotyczące sprawy.

Ustalenie dnia układowego

W kolejnym kroku, przedsiębiorca w kryzysie ustala tzw. dzień układowy. To ściśle ustalona data dzienna, która będzie wyznaczała granicę rozdzielającą te zobowiązania, które będą przedmiotem negocjacji z wierzycielami (a co za tym idzie, będą mogły zostać objęte porozumieniem zawieranym z wierzycielami), od tych, które pozostaną niejako poza restrukturyzacją, a tym samym powinny zostać spłacone na pierwotnych zasadach (szerzej o tym, które zobowiązania będą objęte układem, a które nie, pisaliśmy TUTAJ).

Fakultatywna możliwość dokonania obwieszczenia w KRZ – aktywacja specjalnej ochrony

Idąc chronologicznie, docieramy do opcjonalnej możliwości dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego (jest to postać publicznie dostępnej w internecie informacji o tym, że doszło do wdrożenia postępowania o zatwierdzenie układu). Skorzystanie z tej sposobności nie jest obowiązkowe, ale przedsiębiorcy w kryzysie bardzo często z niej korzystają – takie podanie do publicznej wiadomości informacji o zainicjowaniu postępowania restrukturyzacyjnego powoduje bowiem aktywację specjalnej ochrony przedsiębiorcy w tarapatach finansowych. Przejawia się ona w dwóch sferach. Po pierwsze, niemal całkowicie wstrzymane zostają postępowania egzekucyjne prowadzone wobec przedsiębiorcy przez jego wierzycieli (szczegółowo omawialiśmy to TUTAJ). Po drugie, dochodzi do umocnienia umów kluczowych dla jego działalności gospodarczej (szerzej o tym zob. TUTAJ). Jednak przed dokonaniem takiego obwieszczenia, trzeba z pomocą nadzorcy układu sporządzić dokumenty obrazujące wysokość zobowiązań podmiotu restrukturyzowanego (spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych), a także wizję naprawy jego przedsiębiorstwa (wstępny plan restrukturyzacyjny).

Sporządzenie propozycji układowych

W następnym kroku dochodzi do opracowania treści propozycji układowych, czyli propozycji nowych zasad spłaty zobowiązań ciążących na przedsiębiorcy. Na późniejszym etapie zostaną one przedstawione wierzycielom pod głosowanie. Propozycje te z jednej strony muszą być dostosowane do możliwości ekonomicznych podmiotu restrukturyzowanego, a z drugiej, powinny być akceptowalne dla wierzycieli. W przeciwnym wypadku, postępowanie nie osiągnie zamierzonych celów (o tym, co mogą przewidywać takie propozycje układowe szerzej pisaliśmy TUTAJ).

Wierzyciele podejmują decyzję dotyczącą porozumienia

Wreszcie dochodzi do kluczowej fazy całego postępowania. Wierzyciele podejmują decyzję o tym, czy zgodzić się na nowe warunki spłaty swoich należności zaproponowane przez przedsiębiorcę przechodzącego proces restrukturyzacji. Głosowanie to może odbywać się pod dwiema różnymi postaciami. Najczęściej wybierany wariant polega na tym, że w pierwszym kroku nadzorca układu wysyła do wierzycieli tradycyjną korespondencję zawierającą kartę do głosowania wraz ze stosownymi pouczeniami, natomiast w drugim kroku, wierzyciele wypełniają przesłaną im kartę (wskazując przede wszystkim, czy zgadzają się na nowe zasady spłaty swoich należności, czy też nie), a następnie wysyłają ją do nadzorcy układu poprzez dostępny online (w przeglądarce internetowej) system – Krajowy Rejestr Zadłużonych (niektóre kategorie wierzycieli zostały wyłączono z obowiązku działania przez system). Drugi, dużo rzadziej spotykany wariant, polega na zwołaniu zgromadzenia wierzycieli, w ramach którego wierzyciele głosują nad układem.

Liczenie głosów

Następnie nadzorca układu podsumowuje oddane głosy. Co ważne, aby doszło do zawarcia porozumienia, nie wszyscy wierzyciele muszą się na to zgodzić. Wystarczy, że porozumienie zostanie zaaprobowane przez odpowiednią większość wierzycieli (zob. TUTAJ).

Stwierdzenie przyjęcia układu

Dalszy rozwój scenariusza zdarzeń jest uzależniony od wyniku głosowania. Jeżeli wierzyciele nie zgodzą się na układ (jak ustawa nazywa zawierane porozumienie), można w uproszczeniu powiedzieć, że dochodzi do zakończenia postępowania niepowodzeniem. Z kolei w sytuacji, gdy odpowiednia większość wierzycieli zagłosuje za układem, nadzorca układu sporządza swoje rozbudowane sprawozdanie, w którym m.in. stwierdza przyjęcie układu.

Przekazanie sprawy do sądu

Następnie restrukturyzowany przedsiębiorca może skierować sprawę do sądu, poprzez wystąpienie z wnioskiem o zatwierdzenie przyjętego układu. Wniosek zawiera w szczególności sprawozdanie nadzorcy układu, jak również wszystkie głosy oddawane przez wierzycieli w toku postępowania. W odpowiedzi na wniosek, sąd bada przedłożone dokumenty oraz przebieg postępowania. Sąd może odmówić zatwierdzenia układu w szczególności wtedy, gdy układ narusza prawo lub jest oczywiste, że układ nie zostanie wykonany. Wówczas restrukturyzacja zakończy się fiaskiem. Jeżeli jednak sąd nie będzie miał istotnych zastrzeżeń, postanowieniem zatwierdzi układ. W przypadku gdy dojdzie do uprawomocnienia się postanowienia (jeżeli nikt nie zaskarży postanowienia, bądź złożone zażalenie zostanie oddalone), przedsiębiorca może przejść do realizacji układu.

Wykonywanie układu

Dla wierzycieli najważniejsze z ekonomicznego punktu widzenia jest to, czy przedsiębiorca będzie wykonywał zawarty układ. Innymi słowy chodzi o to, aby przedsiębiorca płacił terminowo kolejne raty układowe (a także realizował ewentualne inne postanowienia układu). To na etapie wykonywania układu następuje weryfikacja tego, czy restrukturyzowany przedsiębiorca będzie w stanie zrealizować propozycje złożone wcześniej wierzycielom. Wykonanie układu świadczy o powodzeniu całego procesu restrukturyzacyjnego – dłużnik dotrzymał złożonych propozycji, posiada zdolność do terminowej regulacji swoich zobowiązań i może kontynuować prowadzenie swojej działalności gospodarczej.

Podsumowanie

Postępowanie o zatwierdzenie układu ma zapobiec bankructwu przedsiębiorcy przechodzącego kryzys finansowy. Ma ono stosunkowo szybki przebieg – najważniejszy etap procedury, od dnia układowego do złożenia wniosku o zatwierdzenie układu trwa maksymalnie 3 miesiące. Ponadto procedura daje możliwość skorzystania z ochrony przed egzekucją i wypowiedzeniem kluczowych umów. Powyższe powoduje, że postępowanie o zatwierdzenie układu jest obecnie najchętniej wybieraną formą restrukturyzacji. Jego wdrożenie na odpowiednio wczesnym etapie problemów finansowych pozwala przedsiębiorcy przetrwać trudny dla prowadzonego biznesu okres, ustalić nowe zasady spłaty zobowiązań, a następnie skupić się na odzyskaniu rentowności i rozwoju prowadzonej działalności gospodarczej.

[1] Zob. https://www.coig.com.pl/2023-restrukturyzacje-firm_grudzien.php