Przyspieszone, uproszczone postępowanie układowe

Ogólna charakterystyka

Przyspieszone postępowanie układowe jest rodzajem postępowania restrukturyzacyjnego, które umożliwia dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Może być ono prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego lub zagrożonego niewypłacalnością, tylko wtedy, kiedy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem nie przekracza 15%.  Ten rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego charakteryzuje wiele uproszczeń, które mają na celu doprowadzenie do zawarcia układu w możliwie najkrótszym czasie – w założeniu około 2-3 miesięcy.

Wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowanie układowego rozpoznawany jest przez sąd na posiedzeniu niejawnym, wyłącznie na podstawie dokumentów dołączonych do wniosku. Wydanie rozstrzygnięcia powinno nastąpić w terminie tygodnia od dnia złożenia wniosku.

Wydając postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego sąd wyznacza nadzorcę sądowego, który zawiadamia wierzycieli o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego, oraz sporządza i przedkłada sędziemu-komisarzowi w terminie dwóch tygodni od dnia otwarcia postępowania: plan restrukturyzacyjny, spis wierzytelności, oraz spis wierzytelności spornych. W przyspieszonym postępowaniu układowym nie sporządza się natomiast spisu inwentarza.

Otwarcie przyspieszonego postępowania układowego co do zasady nie pozbawia dłużnika wykonywania zarządu nad przedsiębiorstwem, jednakże na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu konieczne będzie uzyskanie zgody nadzorcy sądowego. Przy spełnieniu określonych przesłanek (art. 239 ust. 1 p.r.) sąd może jednak z urzędu uchylić zarząd własny dłużnika i ustanowić zarządcę.

Z dniem otwarcia postępowania mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika staje się masą układową. Dłużnik udostępnia nadzorcy sądowemu dokumenty dotyczące jego przedsiębiorstwa i majątku oraz umożliwia mu zapoznanie się z przedsiębiorstwem.

Ochrona przed egzekucją

Skutkiem otwarcia przyspieszonego postępowania układowego jest przyznanie dłużnikowi ochrony jego majątku przed działaniami ze strony wierzycieli. Z dniem otwarcia postępowania zawieszeniu ulegają postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności objętej z mocy prawa układem, a wszczęcie postępowania egzekucyjnego, co do takiej wierzytelności po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego jest niedopuszczalne. Ochronę majątku dłużnika zapewnia również możliwość zawieszenia na okres trzech miesięcy postępowań egzekucyjnych co do wierzytelności nieobjętych z mocy prawa układem, jeżeli skierowano je do przedmiotu zabezpieczenia niezbędnego do prowadzenia przedsiębiorstwa. Przepisy umożliwiają również uchylenie zajęć dokonanych w postępowaniach egzekucyjnych lub zabezpieczających przed dniem otwarcia postępowania.

Zgromadzenie wierzycieli i zatwierdzenie układu

Na zgromadzeniu wierzycieli w przyspieszonym postępowaniu układowym nie przeprowadza się wyłącznie głosowania nad układem. Uproszczony charakter postępowania w zakresie spisu wierzytelności (wyłączenie możliwości składania sprzeciwów co do umieszczenia, bądź pominięcia wierzytelności) zakłada, iż na zgromadzeniu wierzycieli dochodzi również do zatwierdzenia spisu. Po przyjęciu układu przez wierzycieli sędzia-komisarz wyznacza rozprawę w celu rozpoznania układu. Pozytywne dla dłużnika rozstrzygnięcie sądu w przedmiocie zatwierdzenia układu oznacza, iż z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu następuje zakończenie postępowania. Nadzorca obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu, który raz na trzy miesiące składa do sądu sprawozdanie dotyczące wykonania planu restrukturyzacyjnego oraz układu. Po jego wykonaniu sąd wydaje postanowienie o wykonaniu układu.

Zalety przyspieszonego postępowania układowego

• Dłużnik już z dniem otwarcia postępowania uzyskuje ochronę majątku w postaci zawieszenia postępowań egzekucyjnych dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem, a ich wszczęcie po otwarciu postępowania jest niedopuszczalne;
• Postępowania egzekucyjne dotyczące wierzytelności nieobjętych z mocy prawa układem mogą zostać zawieszone na okres 3 miesięcy, a wierzyciel zabezpieczony rzeczowo na majątku dłużnika może po upływie tego okresu prowadzić egzekucję wyłącznie z przedmiotu zabezpieczenia;
• Krótki czas trwania postępowania pozwala uniknąć stygmatyzacji dłużnika związanej z występowaniem w obrocie pod dotychczasową firmą z dodaniem oznaczenia „w restrukturyzacji”;
• Możliwość wyrażenia przez nadzorcę zgody na czynności przekraczające zakres zwykłego zarządu ex post, co eliminuje ryzyko zatorów decyzyjnych w toku bieżącej działalności oraz opóźnień w regulowaniu większych płatności wobec kontrahentów;
• Wierzyciele znacznie szybciej uzyskują decyzję w przedmiocie przyjęcia i zatwierdzenia układu, a zatem znacznie szybciej mogą uzyskać korzyści płynące z układu lub podjąć zawieszone postępowania egzekucyjne.

Wady przyspieszonego postępowania układowego

• Presja wynikająca z krótkiego czasu trwania postępowania – niejasna dla kontrahentów i pracowników istota restrukturyzacji podszyta obawą co do ich własnej sytuacji, może spowodować ich odsunięcie się od dłużnika, w czasie, w którym najbardziej potrzebuje on korzystnych i wiarygodnych wyników finansowych, które wzbudzą zaufanie wierzycieli co do możliwości zrealizowania układu;
• Brak ochrony dłużnika po upływie okresu zawieszenia postępowań egzekucyjnych – wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo na majątku dłużnika mogą prowadzić egzekucję z przedmiotu zabezpieczenia, który jest niezbędny dla prowadzonej przez niego działalności;
• Wyeliminowanie instytucji sprzeciwu co do umieszczenia wierzytelności w spisie wierzytelności, przez co wierzyciele nie mogą kwestionować jej wysokości lub pominięcia;

Zbyt długi czas „zawieszenia” pomiędzy nieprawomocnym postanowieniem o umorzeniu nieudanego postępowania restrukturyzacyjnego a ogłoszeniem upadłości.