Czy pisma składane za pośrednictwem krajowego rejestru zadłużonych wymagają wielokrotnego podpisu?
Wprowadzenie systemu teleinformatycznego obsługującego postępowania sądowe – Krajowego Rejestru Zadłużonych do porządku prawnego jest wyzwaniem zarówno dla doradców restrukturyzacyjnych, sądów, ale przede wszystkim dla dłużników oraz upadłych. System w dalszym ciągu posiada jeszcze wiele mankamentów technicznych, które wymagają usprawnienia. Jedną z doniosłych praktycznie wad KRZ jest ograniczenie formularzy udostępnionych w systemie co do dopuszczalnej ilości znaków – system umożliwia uzupełnienie poszczególnych pól formularzy tylko w granicach 2 tys. znaków. A co w sytuacji, gdy składane przez wnioskodawcę pismo procesowe jest znacznie obszerniejsze? Żeby zaradzić limitom systemu, praktyka poszła w tę stronę, że dalsza treść pisma (ta, której nie udało się wprowadzić do poszczególnych pól formularza) jest dołączana do pisma jako załącznik. Jednakże, w wielu sądach zaczęto dopatrywać się braków formalnych we wniesionych w ten sposób pismach procesowych. Notorycznie zdarzają się przypadki wzywania wnoszącego pismo do uzupełnienia braków formalnych pisma procesowego wniesionego za pośrednictwem KRZ poprzez przedłożenie podpisanego elektronicznie pliku dołączonego jako załącznik i zawierającego dalszą część pisma – np. uzasadnienia – pomimo tego, że wnoszący pismo podpisze cały dokument. Czy praktyka sądów w tym przypadku jest właściwa?
Obowiązek wnoszenia pism za pośrednictwem systemu KRZ
W pierwszej kolejności przybliżyć wypada regulacje zawarte w przepisach ustawy -prawo upadłościowe oraz ustawy – prawo restrukturyzacyjne. W postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym zasadą jest, że pisma procesowe oraz dokumenty (wyłączenie obejmuje pisma i dokumenty, o których mowa w art. 216ab p.u oraz art. 196c p.r.), wnosi się wyłącznie za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe z wykorzystaniem udostępnianych w tym systemie formularzy. Pisma oraz dokumenty niewniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe nie wywołują skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma. Pisma procesowe oraz dokumenty wniesione za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo uwierzytelnia się w sposób zapewniający możliwość potwierdzenia pochodzenia i integralność weryfikowanych danych w postaci elektronicznej, dostępny w systemie teleinformatycznym obsługującym postępowanie sądowe(art. 196a ust. 2 p.r.). Tożsama regulacja została również przewidziana na gruncie prawa upadłościowego, a dokładniej w art. 216a ust. 1a p.u. Przy czym należy podkreślić, że przytoczone powyżej przepisy są regulacjami szczególnymi względem regulacji kodeksu postępowania cywilnego. Wynika stąd, że w pierwszej kolejności zastosowanie znajdą przepisy prawa upadłościowego, bądź restrukturyzacyjnego, a dopiero w braku odpowiednich norm – przepisy kodeksu postępowania cywilnego i to stosowanie odpowiednio.
Co do samego podpisu elektronicznego, to złożenie tego rodzaju podpisu zdecydowanie różni się od tradycyjnego podpisu składnego przez wnioskodawcę w papierowej formie. Po pierwsze, podpisu elektronicznego nie można złożyć w dowolnym miejscu – w przeciwieństwie do tradycyjnego podpisu. Dzieje się tak, ponieważ w przypadku podpisu elektronicznego cały dokument zostaje ,,związany’’ podpisem elektronicznym. Po drugie, jeżeli wnoszący pismo podpisuje dokument za pośrednictwem podpisu elektronicznego to nie jest możliwa ingerencja w integralność pliku – a tym samym w samą treść pisma procesowego. Gdyby nawet doszło do jakiejkolwiek ingerencji w integralność pliku to taki plik będzie traktowany jakby w ogólne nie został podpisany. Po trzecie, od momentu złożenia podpisu elektronicznego podpisywany dokument jest związany takim podpisem w każdym miejscu – a więc podpisem zostaje objęty tytuł, oznaczenie uczestników postępowania, uzasadnienie, metryka podmiotów, opłaty, załączniki.
Co na to sąd?
Zarysowane zagadnienie zostało zaadresowane w nowszym orzecznictwie sądowym. Poniżej krótkie omówienie:
Stan faktyczny
Nadzorca wykonania układu wniósł do sądu wniosek o uchylenie układu. Z uwagi na zbyt dużą objętość pisma procesowego, treść uzasadnienia została załączona do pisma w postaci załącznika. Pismo zostało w Krajowym Rejestrze Zadłużonych podpisane podpisem elektronicznym. Natomiast, oddzielnie wnioskodawca nie podpisał załączonego do wniosku uzasadnienia. Wobec powyższego, nadzorca wykonania układu został wezwany do uzupełnienia braku formalnego poprzez przedłożenie oddzielnie podpisanego pliku zawierającego uzasadnienie wniosku. Zdaniem wnioskodawcy pismo nie zawierało braków formalnych oraz fiskalnych w związku z czym nadzorca wykonania układu wniósł skargę na orzeczenie referendarza sądowego.
Uzasadnienie
Sąd przychylił się do stanowiska nadzorcy wykonania układu i stwierdził, że brak opatrzenia odrębnym podpisem elektronicznym pliku załączonego do wniosku i zawierającego uzasadnienie nie stanowi braku formalnego. W ocenie sądu złożony pod wnioskiem o uchylenie układu podpis elektroniczny obejmuje całość tego pisma, w znaczeniu całości zbioru elektronicznych danych składających się na jedno pismo stworzone i przesłane za pośrednictwem Krajowego Rejestru Zadłużonych. Częścią tego pisma jest również dołączony jako załącznik plik w postaci uzasadnienia. Z uwagi na charakter wnoszonego pisma oraz charakter podpisu elektronicznego nie jest możliwe aby plik, a w zasadzie treść pliku pochodziła od innego podmiotu, a tym bardziej nie jest możliwe modyfikowanie treści takiego pliku. Plik stanowi integralną część całego pisma. Sąd wskazał również, że brak jest podstaw do wymagania od wnoszącego pismo podpisania złącznika w sytuacji, gdy złożenie podpisu nie jest wymagane pod uzasadnieniem, który znajduje się w treści formularza (Postanowienie Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy w Warszawie, XVIII Wydział Gospodarczy z dnia 13 kwietnia 2023 r., sygn. akt. WA1M/GRz/78/2022, niepubl.).
Powyższe stanowisko zostało potwierdzone w ostatniej uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2023 r., sygn. akt. III CZP 25/23.
