Które zobowiązania mogę, a których nie mogę objąć porozumieniem zawieranym w postępowaniu o zatwierdzenie układu?

Postępowanie o zatwierdzenie układu, jak każde z czterech postępowań restrukturyzacyjnych, pozwala przedsiębiorcy w kryzysie finansowym przedstawić swoją sytuację wierzycielom, podjąć z nimi negocjacje i zawrzeć porozumienie (układ) ustalające nowe zasady spłaty zobowiązań. Nie każdy rodzaj wierzytelności może jednak zostać objęty porozumieniem. W przepisy Prawa restrukturyzacyjnego wbudowano zasady określające to, które wierzytelności mogą zostać objęte układem, a które, nawet za zgodą uprawnionego, nie mogą dołączyć do wypracowanego w toku postępowania porozumienia.

Objęcie porozumieniem (układem)

W toku aktywności gospodarczej przedsiębiorca często zaciąga zobowiązania. Przykładowo może to być kredyt w banku, leasing samochodu, zapłata za otrzymany towar, czy konieczność wypłaty wynagrodzeń pracownikom. Prawo wychodzi z założenia, że nie wszystkie wierzytelności powinny być traktowane w ten sam sposób. Dlatego też przedsiębiorca w tarapatach finansowych nie zawsze będzie mógł zaprosić do porozumienia zawieranego w toku postępowania restrukturyzacyjnego wszystkich swoich wierzycieli.

Których wierzycieli nie mogę objąć układem

Omawiany temat najłatwiej wyjaśnić poprzez wyliczenie ograniczeń, tj. wskazanie, których wierzycieli przedsiębiorca w kryzysie w ogóle nie będzie mógł zaprosić do stołu negocjacyjnego (a zatem będzie musiał ich spłacić na dotychczasowych zasadach, bądź ustalić z nimi odrębnie, poza restrukturyzacją, zasady spłaty zobowiązań), jak również wskazanie tych, którzy będą mogli wziąć udział w negocjacjach, ale tylko, jeżeli wyraźnie się na to zgodzą. Przechodząc do rzeczy; najważniejsze ograniczenia, co do możliwości objęcia porozumieniem w toku postępowania o zatwierdzenie układu możemy streścić w formie czterech zasad:

• Porozumienie nie może być skierowane do wierzycieli, których wierzytelności powstały po dacie, która zostanie określona w czasie wdrożenia postępowania o zatwierdzenie układu (tj. wierzytelności powstałe w dniu układowym i później),
• Porozumienie nie może dotyczyć pewnej kategorii wierzytelności (np. ciążących na przedsiębiorcy zobowiązań alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci),
• Pracownicy samodzielnie decydują o tym, czy chcą wziąć udział w porozumieniu (można zaproponować im dołączenie do porozumienia, ale bez ich wyraźnej zgody, nawet w przypadku przyjęcia porozumienia przez pozostałych wierzycieli, pracownicy nie będą nim związani);
• Pewna kategoria wierzycieli samodzielnie decyduje o tym, czy chce wziąć udział w porozumieniu, chyba że przedsiębiorca zaproponuje im bardzo korzystne warunki (wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo na majątku dłużnika – np. hipoteką lub zastawem).

Przepisy przewidują kilka uszczegółowień i wyjątków od opisanych zasad. Niemniej, powyżej wskazano wszystkie najważniejsze kryteria pozwalające przedsiębiorcy w kryzysie ocenić, których wierzycieli może w ogóle wziąć pod uwagę, planując negocjacje w ramach postępowania o zatwierdzenie układu. Co trzeba zaznaczyć – sam charakter wierzytelności nie decyduje oczywiście o tym, czy porozumienie przedsiębiorcy z wierzycielami zostanie zawarte. Do tego potrzebne będzie zagłosowanie „za przyjęciem układu” odpowiedniej ilości wierzycieli w toku postępowania restrukturyzacyjnego (o tym szerzej pisaliśmy TUTAJ). Powyższe zasady określają jednak, czy dany wierzyciel będzie mógł dołączyć do negocjacji, a następnie, gdyby odpowiednia ilość wierzycieli zgodziła się zawrzeć porozumienie, zostać objęty układem.

Trening

Jak powyższe zasady działają w praktyce? Oceńmy to na modelowym przykładzie:

Jan Kowalski prowadzi działalność gospodarczą. Posiada następujące zobowiązania: 20.000 zł wobec swoich pracowników, 800.000 zł wobec banku (kredyt bankowy zabezpieczony hipotekę na nieruchomości będącej własnością Jana Kowalskiego), 100.000 zł wobec swoich kontrahentów, 4.000 zł zobowiązań alimentacyjnych. 10 lutego 2024 r. powstanie również zobowiązanie Jana Kowalskiego wobec jednego z usługodawców.

Jan Kowalski wdraża postępowanie o zatwierdzenie układu (dzień układowy ustalono na 1 lutego 2024 r.). Przygotowane propozycje układowe zakładają 100% zaspokojenie banku w 60 miesięcznych ratach, 60% zaspokojenie kontrahentów w 60 miesięcznych ratach, a także 100% zaspokojenie pracowników w 10 miesięcznych ratach.

W takim przykładzie – po pierwsze, zobowiązania alimentacyjne nie mogą zostać objęte układem (stąd też nie przygotowano dla nich propozycji układowych). Po drugie, układem nie zostanie też objęte zobowiązanie wobec usługodawcy (ponieważ powstało po dniu układowym). Po trzecie, pomimo że wierzytelność banku jest zabezpieczona rzeczowo, to jednak będzie on głosował na ogólnych zasadach (tak jak kontrahenci dłużnika – bez wyrażania odrębnej zgody; może on oczywiście zagłosować za albo przeciwko układowi), ponieważ otrzymał propozycję pełnego zaspokojenia swojej wierzytelności. Po czwarte, nawet gdyby zarówno bank, jak i wszyscy kontrahenci przedsiębiorcy zagłosowali za przyjęciem porozumienia, to pracownicy nie będą mogli zostać nim objęci przymusowo – bez wyrażenia swojej osobnej zgody, nie zostaną objęci układem.

Podsumowanie

Postępowanie o zatwierdzenie układu ma zapobiec bankructwu przedsiębiorcy zmagającego się z kryzysem. Środkiem do osiągnięcia tego celu jest zawarcie porozumienia z wierzycielami, które ustali nowe zasady spłaty zobowiązań przedsiębiorcy. Trzeba jednak pamiętać, że nie wszystkim wierzycielom przedsiębiorca może zaproponować przystąpienie do porozumienia. Ponadto, niektórzy wierzyciele, nawet jeżeli stanowią zdecydowaną mniejszość, nie będą mogli zostać objęci układem przymusowo – jeżeli nie wyrażą osobnej zgody, nie staną się częścią układu. Planując wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego i oceniając swoje możliwości regulowania zobowiązań na rzecz wierzycieli, warto mieć powyższe na uwadze.